การทำสนธิสัญญาร่วมกันระหว่างไทยกับพม่าในครั้งนี้ถือเป็นการร่วมมือที่ถูกต้องสมบูรณ์มากที่สุด เพราะการที่เรือประมงไทยลำหนึ่งจะออกไปยังน่านน้ำพม่าโดยผ่านทางจังหวัดระนองนั้น จะต้องผ่านพิธีการตรวจคนเข้าเมืองของทั้งสองประเทศอย่างถูกต้องตามกฎหมายก่อน

ซึ่งรวมทั้งต้องผ่านการตรวจสอบของศุลกากร ที่จะยกเว้นภาษีให้เป็นกรณีพิเศษ กรมเจ้าท่าที่ดูแลเรื่องการเดินเรือ และศูนย์ประสานงานของพม่า ซึ่งเรือประมงทุกลำจะต้องเสียค่าธรรมเนียมตามระวางที่กำหนดไว้

อันที่จริงค่าธรรมเนียมที่จะต้องจ่ายหากเทียบกับผลผลิตจากทะเลที่จะได้มาแล้ว เรียกได้ว่าคุ้มกับค่าเหนื่อย แต่สำหรับวันนี้ประมงไทยก็ยังคงต้องประสบปัญหาต่อไป

เพราะปัญหาหลักของประมงไทยวันนี้ไม่ใช่แค่ทรัพยากรที่น้อยลง หรือการต้องเปลี่ยนที่ทำมาหากินไปยังน่านน้ำอื่น แต่เป็นราคาน้ำมันที่ไม่มีทีท่าว่าจะกลับมาเหลือลิตรละ 10 บาทต้น ๆ เหมือนเดิม.

แก้ไขอย่างเป็นระบบคือทางออก

สถานการณ์ราคาน้ำมันที่ถีบตัวสูงขึ้น อาจเป็นเรื่องหนักใจสำหรับคนมีรถที่ต้องมีรายจ่ายเพิ่มขึ้น แต่สำหรับชาวประมงแล้วนี่ถือเป็นเรื่องใหญ่ที่ทำให้ต้องคิดหนักยิ่งกว่า

เพราะราคาน้ำมันสำหรับการทำประมงที่เคยมีราคาอยู่ที่ลิตรละประมาณ 10 บาท เกิดขึ้นพรวดพราดไปอีกเท่าตัวที่ลิตรละ 20 บาท หรือมากกว่านั้นในบางช่วง

“น้ำมันขึ้นหนักก็ตั้งแต่ปี 2547 เป็นต้นมา ขึ้นมาเรื่อย ๆ จนตอนนี้น้ำมันเขียวที่ขายกันกลางทะเลอยู่ที่ลิตรละประมาณ 20 บาท ต้นทุนที่ชาวประมงจะต้องลงทุนจึงเพิ่มขึ้นอีกเท่าตัว” หนึ่งในผู้ประกอบการประมงที่ได้รับผลกระทบ ระบุ

ขณะที่ราคาน้ำมันถีบตัวสูงขึ้น ราคาปลาที่ขายได้กลับยังคงเดิม หรือหากมีการเพิ่มขึ้นก็เทียบไม่ได้กับค่าใช้จ่ายที่ผู้ประกอบการประมงจะต้องลงทุนไป โดยเฉพาะปลาขนาดเล็กที่ส่งเข้าโรงงานอาหารสัตว์ ซึ่งจะเป็นส่วนที่ช่วยให้ชาวประมงอยู่รอดได้

“พวกปลาเป็ดปลาไก่กี่สิบปีก็ราคาเดิมที่ 4 บาทกว่า เมื่อไม่นานมานี้เคยขึ้นไปที่กิโลกรัมละ 7 บาท แต่ได้แค่วันเดียวราคาก็ลงมาอยู่ที่ 5 บาท ชาวประมงก็ต้องควักเนื้อส่วนเจ้าของโรงงานก็รวยขึ้นทุกวัน ๆ”

อันที่จริงการขายผลผลิตผู้ขายจะต้องเป็นผู้กำหนดราคา แต่สำหรับชาวประมงไทยผู้กำหนดราคาคือ โรงงานอุตสาหกรรมซึ่งเป็นผู้รับซื้อ โดยไม่เคยคำนึงถึงต้นทุนที่ผู้ขายจะต้องจ่ายเลยสักนิดเดียว

เพราะหากไม่ขายให้กับโรงงานปลาขนาดเล็กเหล่านั้นก็ไม่สามารถเอาไปขายหรือทำอะไรได้ สุดท้ายคนที่ไม่มีทางเลือกก็คือชาวประมง !!??

และหากชาวประมงอยู่ไม่ได้ระบบทั้งหมดก็จะต้องรวนไป พร้อม ๆ กัน ไม่ว่าจะเป็นธุรกิจห้องเย็นที่มีอยู่มากมายตามแพปลาต่าง ๆ เรื่อยไปจนถึงโรงงานแปรรูปผลผลิต

เรือที่จอดลอยลำอยู่มากมายบริเวณท่าเรือทั้งที่ท่าปลาใหญ่ อย่างสมุทรสาคร หรือที่ระนองวันนี้จึงมีสภาพไม่แตกต่างกัน เพราะใน เมื่อไม่มีทุนมาลง ปลาก็มีน้อย การอยู่นิ่ง ๆ โดยไม่ต้องเสียอะไรเลยจึงกลายเป็นทางเลือกที่ดีกว่า แม้จะต้องยอมเอาสมบัติเก่าออกมาใช้ไป พลาง ๆ ก็ตาม

เพราะถึงแม้จะมีทางเลือกอย่างการออกไปจับปลาในเขตประเทศเพื่อนบ้านอย่างพม่า แต่ราคาที่จะขายได้ยังเท่าเดิม แน่นอนว่าการลงทุน ครั้งนี้จะต้องไม่คุ้ม

“ออกเรือไปแต่ละรอบถ้าขายของได้ 2 ล้านกว่าก็ถือว่าเฉียดฉิว แต่ถ้าจะอยู่ได้ก็ต้องขายได้อย่างน้อย 3 ล้านบาท เพราะแม้จะสามารถต่อรองกับพม่าขอยืดเวลาในการออกเรือแต่ละครั้งได้บ้างนิดหน่อย แต่ถ้าขายของไม่ได้ราคาก็คงอยู่ไม่ได้”

ยิ่งไปกว่านั้นการออกทะเลในแต่ละครั้งก็เหมือนกับการเสี่ยงโชค หากไต้ก๋งของเรือลำนั้น ๆ มีความเชี่ยวชาญชำนาญมากกว่าก็ย่อมที่จะทำให้ปลาได้มากกว่าเรือลำอื่น ๆ ที่แม้จะหาปลาอยู่ในละแวกเดียวกัน ???

“รัฐบาลทุกรัฐบาลไม่เคยมองภาพทั้งระบบ จะมองแค่การส่งเสริมการส่งออก แต่ไม่เคยดูที่ต้นทาง ประมงก็ค่อย ๆ ตายลงทุกวัน”

ทางแก้ที่ผู้ประกอบการประมงต้องการให้รัฐบาลแก้ไข จึงไม่ใช่แค่การช่วยเหลือในเรื่องปัจจัยหลักอย่างน้ำมัน แต่เป็นการแก้ไขที่มองภาพรวมทั้งระบบตั้งแต่ระบบการผลิตเริ่มต้น

ไม่ว่าจะเป็นการเข้มงวดในเรื่องของกฎหมายการปิดอ่าวในฤดูวางไข่ ที่ควรมีมาตรการที่ทำอย่างจริงจังไม่มีการยกเว้นไม่ว่าจะเป็นการทำประมงประเภทใด !!!

การจัดตั้งสหกรณ์ที่จะทำให้ผู้ประกอบการมีอำนาจต่อรองกับโรงงานอุตสาหกรรมที่เคยเป็นผู้กำหนดราคา โดยมีห้องเย็นเป็นของสหกรณ์เองเพื่อเก็บผลผลิตที่หามาได้เอง

นั่นหมายความว่า ถ้าคิดจะส่งเสริมการส่งออกก็ต้องมองการประมงเป็นศูนย์กลาง จะต้องไม่มองที่เจ้าของโรงงานอุตสาหกรรมเป็นหลัก และจะต้องมีการจัดระบบเรื่องความต้องการกับทรัพยากรที่อยู่ใหม่ ไม่ใช่ว่าพอมีปลาในตลาดเยอะก็กดราคาลง ถ้ามีเรือเข้าน้อยราคาก็จะเพิ่มขึ้นมา ทุกอย่างจะต้องมีการกำหนดกฎเกณฑ์ที่มีมาตรฐาน

ถามว่ากุ้ง หอย ปู ปลาที่มีอยู่ในอันดามันและอ่าวไทยเพียงพอสำหรับการบริโภคภายในประเทศหรือไม่ คำตอบก็คือ “พอ” แม้ว่าทรัพยากรทางทะเลจะถูกใช้ไปอย่างไร้ทิศทางมาก่อน

“เราควรเอาเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้เป็นแนวทาง หากินเฉพาะในประเทศไม่ใช่หาปลาไปให้ฝรั่งกินอย่างทุกวันนี้ ทุกอย่างจึงต้องขึ้นอยู่กับต่างประเทศ เหมือนกับที่เราเป็นประเทศที่ผลิตสับปะรดกระป๋องส่งออกมากที่สุดในโลก แต่กลับไม่สามารถกำหนดราคาได้” ผู้ประกอบการประมงที่ประสบปัญหาทิ้งท้าย