การสื่อสารทัศนสัญญาณระหว่างเรือด้วย ธงประมวล (International maritime signal flags)

การใชัทัศนสัญญาณเป็นเครื่องมือในการสื่อสารทางยุทธวิธีระหว่างเรือในเวลากลางวัน ซึ่งการสื่อสารประเภททัศนะเป็นเครื่องมือที่มีใช้อยู่ทุกหน่วยงานทั้งทางบกและทางน้ำ สัญญาณอาจใช้ส่งด้วย ธง แสง ดอกไม้เพลิง แผ่นผ้า แขน ควันไฟ กระจกสะท้อนแสงอาทิตย์ และสัญญาณธงประมวลต่างๆ ตลอดจนวิธีการทางทัศนะใด ๆ ที่ตกลงกันไว้ล่วงหน้า สำหรับเรือรบนั้นมีการใช้เครื่องมือทัศนสัญญาณสำหรับเวลากลางวันที่เป็น ธง อยู่ 2 ประเภท คือ

1. “ธงมือ” (Fiat Signals) หมายถึง การส่งสัญญาณโดยใช้สองมือหรือธงเดี่ยว ที่พนักงานถืออยู่ ตำแหน่งหรือการเคลื่อนไหวของธงจะแทนตัวอักษร ตัวเลข หรือสัญญาณมอร์ส

2. “ธงประมวล” หรือ “ธงสัญญาณ” (Flaghoist) หมายถึงการใช้ธงตัวเลขและธงพิเศษ ชักขึน้ ด้วยเชือกที่เสาสามารถส่งได้เร็วและแน่นอน แต่ใช้ได้เฉพาะกลางวัน ใกล้หรือไกลขึ้นอยู่กับทัศนวิสัย ธงสัญญาณอาจใช้ส่งข่าวได้โดยการใช้อาณัติสัญญาณ อักษรธงคู่ หรือการตีธงเดี่ยว เป็นประมวลเลขสัญญาณสากล นอกจากนในขณะเมื่อมีการตั้งขบวนเรือเดินทางไกล การแปรขบวนเรือ ภารกิจยกพลขึ้นบก หรือการประจำสถานีเรือต่างๆ อาจใช้ธงสัญญาณสากลหรือธงพิเศษและธงชายแหลมของกองทัพเรือร่วมด้วยก็ได้

สำนักงานราชบัณฑิตยสภา ได้ให้ความหมายของคำ “ธงประมวล” ว่าหมายถึง ธงสัญญาณซึ่งเข้ารหัสไว้เพื่อใช้ในกิจการทหาร. ที่เรียกว่า ธงประมวล เพราะรหัสต่างๆ นี้ได้รวบรวมประมวลเข้าไว้ เพื่อใช้สื่อสารให้เข้าใจตรงกันได้อย่างสะดวก รวดเร็ว และรักษาความลับทางการทหารไว้ได้. ธงประมวลอาจจะใช้ธงเดียวหรือหลายธงก็ได้ แล้วแต่ความหมายที่กำหนดไว้

ธงประมวล มี 2 ประเภท คือ ธงประมวลสากล และ ธงประมวลพันธมิตร. ธงประมวลสากล คือ ธงเครื่องหมายสัญญาณต่างๆ ซึ่งเป็นที่หมายรู้กันในระหว่างนักเดินเรือทั่วไปในน่านน้ำสากล เช่น ธงสัญญาณขอเข้าจอด ธงแสดงเรือขณะมีผู้นำร่อง ธงขอความช่วยเหลือ

ส่วน ธงประมวลพันธมิตร เป็นธงซึ่งแสดงความหมายเป็นที่รู้กันในระหว่างชาติที่เป็นสมาชิกองค์การระหว่างประเทศองค์การเดียวกัน เช่น ธงประมวลเฉพาะชาติที่เป็นสมาชิกอาเซี่ยน ธงประมวลเฉพาะชาติที่เป็นพันธมิตรนาโต้

ในที่นี้จะขอกล่าวถึงเฉพาะ “ธงประมวลสากล” หรือในภาษาอังกฤษเรียกว่า “International maritime signal flags” หรือ “Nautical Flags” เป็นวิธีการส่งสัญญาณที่มองเห็นด้วยตา (ทัศนสัญญาณ) แทนตัวอักษรแต่ละตัวอักษรในสัญญาณไปสู่เรือหรือจากเรือ เป็นส่วนหนึ่งของประมวลสากล (INTERCO)

ธงแต่ละธงจะสะกดออกเป็นข้อความตัวอักษรแบบตัวอักษรต่อตัวอักษร และธงแต่ละธงหากชักขึ้นตัวเดียวเท่านั้นก็จะมีความหมายเฉพาะเจาะจงตามมาตรฐานที่ได้กำหนดไว้ล่วงหน้าเป็นสากล เช่น เรือสนับสนุนการดำน้ำจะยก “ธงแทนตัวอักษร A” เพื่อระบุให้เรือที่อยู่ใกล้เคียงทราบว่าว่าไม่สามารถที่จะย้ายจากตำแหน่งปัจจุบันได้เพราะพวกเขามีนักดำน้ำอยู่ใต้น้ำ เป็นต้น

ธงรูปแบบหนึ่งหรือหลายหลายรูปแบบเป็นข้อความเข้ารหัสซึ่งความหมายของรหัสสามารถตรวจสอบดูได้ในหนังสือรหัสที่ถือโดยบุคคลกลุ่มเดียวกัน เช่น รหัสตัวเลขโพฟูม (Popham numeric code) ที่ใช้ในยุทธนาวีทราฟัลการ์

ในการแข่งเรือใบและเรือบด ธงนั้นมีหลายความหมาย เช่นธงพี (P) จะใช้เป็นธง “เตรียม” เพื่อแสดงว่าใกล้เริ่มต้นการแข่งขัน และธงเอส (S) หมายความว่าเส้นทางระยะสั้น

NATO ก็ใช้ธงเช่นเดียวกันซึ่งจะซ้ำกันน้อยมากสำหรับเรือรบ ใช้เดี่ยวหรือเป็นชุดสั้นๆ เพื่อสื่อสารข้อความที่ไม่เป็นความลับต่างๆ การใช้งานโดยทั่วไปของ NATO จะแตกต่างจากความหมายสากล ดังนั้นจะมีธงตอบรับ/รหัสเหนือสัญญาณเพื่อบ่งชี้ว่าควรจะใช้ความหมายสากลใดในการอ่าน

ภายหลังสงคราม ได้มีการนำธงประมวลมาใช้ในการเดินเรือ โดยได้กำหนดเป็น มาตรฐานสากลขึ้น สามารถเข้าใจกันได้ทั่วโลก เรียกว่า ธงประมวลสากล หรือ International Maritime Signal Flags ดังตารางข้างล่างนี้ ซึ่งแสดงว่า ธงผืนนั้นแทนความหมายอะไร

รูปแบบ	ตัวอักษร	อ่านว่า	ความหมายธงทั่วไป	ความหมายธง  – ราชนาวี
	A	Alpha	I HAVE A DIVER DOWN, KEEP WELL CLEAR A SLOW SPEED. ข้าพเจ้ามีประดานํ้าซี่งกำลังปฏิบัติการอยู่ใต้นํ้า อย่าเข้ามาใกล้ และใช้ความเร็วให้ข้าลง	ประดาน้ำหรือนักทำลายใต้น้ำฝ่ายเดียวกันลงปฏิบัติงานอยู่ใต้น้ำ
	B	Bravo	I AM TAKING IN, OR DISCHARGING OR CARRYING DANGEROUS GOOD. ข้าพเจ้ากำลังขนถ่ายหรือบรรทุกวัตถุที่เป็นอันตราย	ฝึกหัดการอาวุธ, เติมน้ำมันเชื้อเพลิงหรือขนถ่ายวัตถุระเบิด, ลำเลียงวัตถุระเบิดหรือน้ำมันเชื้อเพลิง
	C	Charlie	YES (AFFIRMATIVE OR THE CIGNICANCE OF THE PREVIOUS GROUP SHOULD BE READ IN THE AFFIRMATIVE) ใช่/อนุญาต (คำตอบรับ หรือเป็นเครื่องแลดงว่า หมู่ประมวลที่นำหน้าอยู่นั้น ควรอ่านเป็นคำตอบรับ)	ใช่/อนุญาต
	D	Delta	KEEP CLEAR OF ME ; I AM MANEUVERING WITH DIFFICULTY. อย่าเข้ามาใกล้ข้าพเจ้า ข้าพเจ้ากำลังเดินเรือด้วยความยากลำบาก	การปฏิบัติเกี่ยวกับดีเก๊าซิ่ง
	E	Echo	I AM ALTERING MY COURSE TO STARBOARD. ข้าพเจ้ากำลังเปลี่ยนเข็มไปทางขวา	–
	F	Foxtrot	I AM DISABLED TO COMMUNICATE WITH ME. เรือข้าพเจ้าหมดสมรรถนะ โปรดติดต่อกับข้าพเจ้าด้วย	การปฏิบัติเกี่ยวกับการบิน
	G	Golf	I REQUIRE, A PILOT WHEN MADE BY FISHING VESSELS OPERATING IN CLOSE PROXIMITY ON THE FISHING GROUNDS IT MEANS “I AM HAULING NETS” ข้าพเจ้าต้องการนำร่อง เมื่อลัญญาณนี้ล่งโดยเรือหาปลาซึ่งกำลังปฏิบัติการ อยู่ หมายความว่า “ข้าพเจ้ากำลังลากอวน”	เรือลำนี้เป็นเรือหลัก
	H	Hotel	I HAVE A PILOT ON BOARD. ข้าพเจ้ามีนำร่องอยู่บนเรือแล้ว	การปฏิบัติเกี่ยวกับเฮลิคอปเตอร์
	I	India	I AM ALTERING MY COURSE TO PORT. ข้าพเจ้ากำลังเปลี่ยนเข็มไปทางซ้าย	การเข้าเทียบ
	J	Juliet	I AM ON FIRE AND HAVE DANGEROUS CARGO ON BOARD KEEP WELL CLEAR OF ME. ข้าพเจ้ากำลังถูกไฟไหม้ และมีวัตถุอันตรายบนเรือ โปรดระวัง	มีข่าวที่จะส่งทางธงสองมือ
	K	Kilo	I WISH TO COMMUNICATE WITH YOU. ข้าพเจ้าประสงค์ที่จะติดต่อกับท่าน	มีคนกำลังทำงานอยู่บนเสากระโดงเรือ
	L	Lima	YOU SHOULD STOP YOUR VESSEL INSTANTLY. ท่านควรหยุดเรือของท่านเดี๋ยวนี้	สัญญาณเตือนภัยจากการแผ่รังสีของคลื่นวิทยุ
	M	Mike	MY VESSEL IS STOPED AND MAKING NO WAY THOUGH THE WATER. เรือของข้าพเจ้าหยุดแล้ว และไม่ได้เคลื่อนตัวในนั้าแต่อย่างใด	เรือยามพยาบาล, การเคลื่อนไหวของเรือ
	N	November	NO (NEGATIVE OR THE SIGNIFICANCE OF THE PREVIOUS GROUP SHOULD BE READ IN THE NEGATIVE) THIS SIGNAL MAY BE GIVEN ONLY VISUALLY OR BY SHOULD FOR VOICE OR RADIO TRANSMISSION THE SIGNAL SHOULD BE “NO” ไม่/!ม่อนุญาต (คำปฏิเสธ หรือ เป็นเครื่องแสดงว่า หมู่ประมวลที่นำหน้าอยู่ นั้น ควรอ่านเป็นการปฏิเสธ) สัญญาณนี้ให้ส่งไดโดยทางทัศนฯ หรือ เสียง เท่านั้น สำหรับการส่งด้วยการพูด หรือทางวิทยุนั้น ให้ใช้คำพูดว่า “NO”	ไม่เข้าใจในการเคลื่อนไหวของท่าน
	O	Oscar	MAN OVER BOARD. คนตกนั้า	คนตกนํ้า
	P	Papa	IN HARBOR ALL PERSON SHOULD REPORT ON BOARD AS THE VESSEL IS ABOUT TO PROCEED TO SEA.ในเมืองท่า ให้ทกคนกสับขึ้นเรือ เพราะเรือกำลังจะออกเดินทางAT SEA IT MAY BE USED BY FISHING VESSEL IT MEANS: MY NETS HAVE COME FAST UPON AN OPSTRUCTION.ในทะเล สัญณาณนี้อาจส่งโดยเรือหาปลา ซึ่งหมายความว่า “อวนของข้าพเจ้าติดสิ่งกีดขวาง”	ให้เจ้าหน้าที่ทุกนายของเรือลำนี้กลับเรือทันที
	Q	Quebec	MY VESSEL IS HEALTHY AND I REQUEST FREE PARTIQUE เรือของข้าพเจ้าปราศจากโรคติดต่อ “ขออนุญาตผ่าน”	ให้เรือเล็กทุกลำของเรือลำนี้(หรือเรือเล็กที่จ่าหน้าถึง) กลับเรือใหญ่ทันที
	R	Romeo	–	การรับ-ล่งด้วยวิธีแล่นขนาน, การรับ-ส่งน้ำมันเชื้อเพลิงทาง ภาคท้าย, เรือพร้อม
	S	Sierra	MY ENGINE ARE GOING ASTERN ข้าพเจ้ากำลังใช้เครื่องจักรถอยหลัง	ฝึกธงสัญญาณ
	T	Tango	KEEP CLEAR OF ME 1 AM ENGAGED IN PAIR TRAWLING. อย่าเช้ามาใกล้ข้าพเจ้า ข้าพเจ้ากำลังลากอวนคู่	สัญญาณแสดงเวลา
	U	Uniform	YOU ARE RUNNING IN TO DANGER. ท่านกำลังเข้าไปในที่อันตราย	ทอดสมอ, ผูกทุ่น, ถอนสมอ
	V	Victor	I REQUIRE ASSISTANCE. ข้าพเจ้าต้องการความช่วยเหลือ	การปล่อยเครื่องกวาด/การเก็บเครื่องกวาดด้วยระบบเสียง ไม่รวมถึงอุปกรณ์การกวาดทุ่นระเบิดชนิดอื่น
	W	Whiskey	I REQUIRE MEDICAL ASSISTANCE ข้าพเจ้าต้องการความช่วยเหลือทางการแพทย์	ผู้รับทราบมีดังต่อไปนี้
	X	X-ray	STOP CARRYING OUT YOUR INTENTION AND WATCH FOR MY SIGNALS. หยดการกระทำใดๆ และคอยรับ สัญณาณจากข้าพเจ้า	การฝึกหัด
	Y	Yankee	I AM DRAGGING MY ANCHOR. ข้าพเจ้ากำลังลากสมอ (เกาสมอ)	การตอบรับปฏิบัติ, ตำแหน่งที่ของนายทหารสั่งการทางยุทธวิธี เรือยามทัศนะสัญญาณ
	Z	Zulu	I REQUIRE A TUG WHEN MADE BY FISHING VESSEL OPERATING IN CLOSE PROXIMITY ON THE FISHING GROUNDS. IT MEAN ฯ AM SHOOTING NETS” ข้าพเจ้าต้องการเรือลากจูง เมื่อสัญญาณนี้ส่งโดยเรือประมงซึ่งกำลัง ปฏิบัติการอยู่หมายความว่า “ข้าพเจ้ากำลังปล่อยอวน”	–
	1st	One	–	ผู้ให้ข่าวของสัญญาณนี้คือนามเรียกขานตามทีระบุนี้ ให้เรือทีอยู่ ระหว่างกลางล่งต่อสัญญาณไปยังผู้รับหรือไปยังนายทหารลั่งการ ทางยุทธวิธีถ้าไม่มีชื่อผู้รับ
	2nd	Two	–	เป็นข่าวทั่วไป ไม่เจาะจงผู้รับ ไม่ต้องการการตอบรับ
	3rd	Three	–	สัญณาณนี้นอกจากจะจ่าหน้าถึงเรือใด ๆ เพื่อให้ปฏิบัติแล้วยังเป็นข่าวทั่วไปอีกด้วย ซึ่งจะต้องล่งต่อและตอบรับเช่นเดียวกับ “สัญญาณถึงเรือทุกลำ”
	4th	Four	–	สัญญาณที่ตามมานี้นำมาจาก ACP 148
	Code/Answer	Code	–	การตอบรับทราบ, จุดทศนิยมหรือเศษหนึ่งส่วนสอง, หมู่สัญญาณต่อไปนี้นำมาจากประมวลสัญญาณสากล

สำหรับธงที่ความหมายเป็นเครื่องหมาย ” – ” นั้น หมายความว่า ธงนั้นไม่ได้กำหนดความหมายไว้ใน ประมวลสากล แต่จะใช้ในการทหารเท่านั้น ซึ่งจะเข้าใจกันเฉพาะฝ่ายที่เป็นพวกเดียวกันเท่านั้น

ชาวเรือนิยมนำธงประมวลมาต่อร้อยกันแล้วโยงจากเสาธงหัวเรือไปยังเสาธงท้ายเรือ เมื่อถึงเวลาโอกาสสำคัญๆ ของเรือหรือของชาติ