ระบบของเครื่องโซน่าร์ ในการหาปลาหรือวัตถุใต้น้ำที่อยู่บริเวณโดยรอบของจุดส่งสัญญาณคลื่นเสียงโซน่าร์หรือเรียกว่า หัวโซน่าร์ ที่ส่วนใหญ่จะติดตั้งอยู่ใต้ท้องเรือ มีระบบการทำงานคล้ายกับ เครื่องหยั่งความลึกน้ำหรือ Echo Sounder คือใช้การส่งสัญญาณคลื่นวิทยุ (sound wave) ออกไปโดยรอบหัวส่งสัญญาณและรับสัญญาณสะท้อนกลับมา เมื่อสัญญาณวิทยุนั้นไปกระทบกับปลา ฝูงปลา หรือวัตถุต่างๆ ที่อยู่ใต้น้ำ แล้วนำสัญญาณที่รับได้นั้น มาประมวลวิเคราะห์เป็นภาพแบบกราฟิกแสดงบนจอภาพ เพื่อให้ทราบถึงตำแหน่ง ทิศทาง และระยะ ของฝูงปลา หรือวัตถุที่สะท้อนสัญญาณกลับมา ระบบดังกล่าวนี้ได้ถูกพัฒนาติดตั้งและใช้งานมาก่อนในเรือดำน้ำและเรือกวาดทุ่นระเบิดในสมัยสงครามโลก ปัจจุบันได้พัฒนามาใช้ในทางพาณิชย์และอุตสาหกรรมทางเรือ โดยติดตั้งกับเรือประมงทะเลน้ำลึก เรือเดินทะเลระหว่างประเทศ เรือสำรวจสมุทร เป็นต้น
อุปกรณ์ของเครื่องโซน่าร์จะส่งสัญญาณคลื่นเสียงออกไปและคอยเฝ้าฟังสัญญาณคลื่นเสียงที่ไปกระทบกับวัตถุใต้น้ำหรือฝูงปลาแล้วสะท้อนกลับมายังเครื่องโซน่าร์ เพื่อประมวลว่าระยะทางไปและกลับของคลื่นเสียง ความชัดเจนของเสียงเพื่อแยกแยะประเภทของวัตถุที่กระทบ ตลอดจนการจดจำการเคลื่อนที่ของวัตถุนั้น เพื่อแสดงข้อมูลบนจอภาพให้ผู้ใช้งานทราบ เครื่องโซน่าร์เครื่องแรกที่สมบูรณ์แบบถูกผลิตขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 1918 โดยรัฐบาลของประเทศอังกฤษและสหรัฐอเมริการ่วมมือกันสร้างขึ้น โดยหลักการสื่อสารด้วยสัญญาณเสียง(Acoustic Communication System) เป็นแนวในการพัฒนาระบบของเครื่องโซน่าร์ และรัฐบาลสหรัฐอเมริกาได้บัญญัติศัพท์เฉพาะของเครื่องนี้ว่า SOund Navigation And Ranging โดยใช้คำย่อว่า SONAR ส่วนรัฐบาลประเทศอังกฤษเรียกอุปกรณ์นี้ว่า SONAR เหมือนกัน และเรียกชื่อทางทหารว่า ASDICS ซึ่งย่อมาจากคำว่า Anti-Submarine Detection Investigation Committee System หรือ อุปกรณ์ตรวจสอบป้องกันภัยจากเรือดำน้ำ
ภาพของเครื่องโซน่าร์แบบ VDS (Variable Depth Sonar) รุ่น DUBV43C tugged sonars ติดตั้งท้ายเรือฟริเกตหมายเลข F70 ชื่อ La Motte-Picquet
ภาพของหัวโซน่าร์แบบ AN/AQS-13 Dipping sonar ถูกหย่อนลงจากเฮลิคอปเตอร์ H-3 Sea King เพื่อสำรวจสมุทร
ต่อมาได้มีการพัฒนาระบบเครื่องโซน่าร์ร่วมกับเครื่องหยั่งน้ำ (Echo Sounder) เป็นผลให้มีผลิตภัณฑ์ของระบบโซน่าร์หลากหลายมากยิ่งขึ้น เช่น เครื่อง Rapid-Scanning Sonar, เครื่อง Side-Scan Sonar และเครื่อง WPESS (With-in Pulse Electronic Sector Scanning) Sonar เป็นต้น ซึ่งส่วนใหญ่ใช้งานสำหรับเรือเฉพาะกิจต่างๆ เช่น เรือปราบเรือดำน้ำ, เรือสำรวจสมุทรศาสตร์, เรือกวาดทุ่นระเบิด, เรือขุดลอกร่องน้ำ, เรือวางท่อหรือเคเบิ้ลกลางทะเล เป็นต้น
บบ Multibeam Sonar แสดงวัตถุและพื้นทะเลโดยรอบ
